اصل تدریج از اصول حاکم بر فرآیند تربیت در ساحت‌های گوناگون و از جمله ساحت تربیت اخلاقی است. بر اساس این اصل، تربیتِ اخلاقی به صورت گام‌به‌گام و در بستر زمان به وقوع می‌پیوندد. مسئله‌ی تحقیق حاضر آن است که جایگاه تدریج در موفقیت تربیت اخلاقی چیست؟ بی‌توجهی به آن چه پیامدهایی به دنبال دارد؟ تدریج در تربیت اخلاقی به چه گونه‌هایی تحقق می‌یابد؟ و چه الزاماتی برای اجرای موفق آن وجود دارد؟ روش تحقیق، روش توصیفی- تحلیلی و روش گردآوری اطلاعات کتابخانه‌ای و از طریق مطالعه منابع اسلامی است. نتایج این پژوهش حاکی از آن است که تدریج ضرورتی انکارناپذیر برای تربیت اخلاقی و زمینه‌ساز همراهی نفس و نادیده گرفتن آن موجب سرکشی نفس است. گونه‌های تدریج شامل طیف‌هایی همچون؛ از سهل به دشوار، از کم به زیاد، و از نرم به خشن می‌شود. از جمله الزامات تحقق بخشیدن به این اصل، استفاده از مربیان اخلاق کارآمد و متعهّد، برنامه‌ریزی، تقویت انگیزه، تمرین و حفظ دستاوردهای مراحل قبل است.
)