مکتب نجف، جریانی شگرف در ادوار تاریخی عالمان شیعه است که هنوز ابعاد آن اشکار نشده است. سخن از یک مکتب است یعنی صاحب نگرشی خاص که به مسائل اخلاقی و عرفانی می‌پردازد و منحصر در جغرافیای خاصی نیست و شماری از عالمان و عارفان را شامل می‌شود. مکتب نجف عبارت از نگرش و دیدگاه مشترکِ گروهی از عارفان شیعی بر معیار مبانی اسلام است. وقتی قید اخلاقی عرفانی را به مکتب اضافه می‌کنیم، فارغ از هر تعریفی که از اخلاق ارائه می‌دهیم، مقصود غایت اخلاق است یعنی این که انسان را به کمال برساند، یا به تعبیر دیگر، خود را به آستانۀ عرفان برساند، و موضوع عرفان؛ حق تبارک و تعالی است که غایت الغایات همه موجودات است و مهم ترین راه برای معرفت و وصول به این غایت، «معرفت نفس» است. برخی از مهم‌ترین شاخصه‌های این مکتب، عبارتند از: التزام به شریعت، رابطۀ توحید و ولایت ، عرفان مبتنی بر عقل. در این گفتار با روش توصیفی تحلیلی و استفاده از دیدگاه‌های حکما و عرفا به ویژه عالمان مکتب نجف، درصدد مفهوم شناسی، تعریف و بیان برخی از مهم‌ترین شاخصه‌های مکتب اخلاقی عرفانی نجف هستیم.
)